In tempore angustiae: Missa Corona

Sinds begin maart 2020 is ons leven drastisch veranderd. Het coronavirus houdt ons behoorlijk in de greep. Hierdoor is het dagelijks leven anders geworden. Om maar te zwijgen van hen die besmet zijn geraakt door dit virus of zelfs eraan zijn overleden. De impact is enorm.

Het klinkt bijna ongeloofwaardig, maar het Coronatijdperk heeft ook mensen geïnspireerd. In de samenleving zien we veel initiatieven op allerlei vlakken. Ook in de kerkmuziek zijn er componisten geïnspireerd door het coronavirus. In dat opzicht zou je kunnen spreken van een positieve invloed van de lockdown waarin we ons nu bevinden.

In de afgelopen maanden ben ik als kerkmusicus vooral als cantor aanwezig geweest bij vieringen. Daarbij heb ik steeds gezocht naar muziek die geschikt is voor cantor en niet direct bekend is bij de kerkgangers. Hiermee is de verleiding om mee te zingen klein gemaakt en meezingen is iets wat helaas op dit moment niet mag.

Tijdens die zoektocht ben ik een tweetal miscomposities tegengekomen met bijzondere titels. Sommige kerkgangers hebben deze missen wellicht gehoord aangezien ik ze ook bij de vieringen heb vertolkt. In mijn bijdrage wil ik kort ingaan op deze twee miscomposities.

De eerste miscompositie heeft de bijzondere titel: ‘In tempore angustiae’ oftewel ‘In benarde tijden’. Deze compositie is speciaal geschreven voor cantor en organist. Ingegeven door de maatregelen heeft Frans Bullens deze mis voor angstige tijden geschreven.

Misschien kent u de de componist Frans Bullens wel van een andere mis, namelijk de ‘Mis van de Heilige Geest’. Deze compositie heeft ook geklonken in onze kerken voor het Coronatijdperk. Herkent u dit Heer, ontferm U?

De andere titel die ik u niet wil onthouden is de ‘Missa Corona’. Deze titel is onmiskenbaar een verwijzing naar de periode waarin wij nu leven. Daarnaast bestaat er ook een heilige die de naam Corona draagt. De verwijzing is in dat opzicht dubbel. De heilige Corona van Egypte leefde in de tweede eeuw van onze jaartelling. Zij wordt gezien als de patrones van de schatgravers. Door het coronavirus mag deze heilige zich heugen onder hernieuwde belangstelling. Dit blijkt natuurlijk al uit het feit dat deze miscompositie van Wouter van Belle de titel Missa Corona draagt. Luistert u naar het ‘Eer aan God in den hoge’.

Het fijne van deze miscompositie is dat deze geschreven is voor cantor en orgel met eventuele uitbreiding door een bovenstem. Dat maakt de miscompositie ook bruikbaar voor na deze coronatijd als koorzang weer is toegestaan. Daarnaast is het ook mogelijk om de aanwezige kerkgangers mee te laten zingen (zodra het weer mag ...). Kortom: zeer bruikbaar.

Op de kaft van de compositie is een afbeelding van de heilige Corona afgebeeld en de informatie van de componist verwijst naar deze heilige. Het levensverhaal van deze heilige is niet onomstreden. Als vrouw van de Romeinse soldaat Victor van Damascus zou zij hem hebben bijgestaan toen hij werd gemarteld en ter dood gebracht om zijn Christelijk geloof. Zij is daarna ook terechtgesteld. Haar gedenkdag in de katholieke kerk is op 14 mei. Zij wordt vooral geëerd in Oostenrijk.

Dit zijn twee voorbeelden die in onze parochie ten gehore zijn gebracht. Deze lijst is overigens niet compleet. In deze tijd zijn er meer van dit soort initiatieven geweest wat geleid heeft tot meerdere composities in het kerkmuzikale landschap (en daarbuiten).

Corona betekent kroon. In onze geschiedenis van de kerkmuziek is er een componist die naar de doornenkroon verwijst met de titel ‘Missa Corona spinea’. Hierbij doel ik op de Britse componist John Taverner. Misschien past zijn mis ook wel goed bij deze tijd, maar helaas kan deze mis nu niet live klinken in onze kerken. De muziek in de tijd van Taverner was bij uitstek geschreven voor de koorzang. Luistert u naar het Hosanna.

Tot slot wil ik u toch wat koorzang laten horen die past bij de tijd waarin wij nu leven. Psalm 23 vind ik zelf één van de mooiste psalmen: de Heer is mijn herder. De Schola Cantorum uit ’s Hertogenbosch heeft deze psalm gezongen op een manier die past bij deze moderne en Coronatijd. Ook een voorbeeld van geïnspireerd worden door deze tijd, maar hopelijk mogen we over niet al te lange tijd weer ‘gewoon’ samen zingen. Maar voor nu: The Lord's my shepherd.

Heino Vergouwen